LEL Değeri Nedir? Nasıl Ölçülür?

Dünyada ülkeler arası ticaret artmasına bağlı olarak lojistikte taşınan maddeler de değişir. Gabari dışı taşımacılıkta öne çıkan sektörler arasında petrol ve doğal gaz yer alır. Tehlikeli madde olarak tanımlanan bu malzemeler özel taşıma prosedürlerine tabidir.

Tehlikeli madde taşıyıcılığı ADR ve SRC 5 belgesine, sağlık standartlarına uygun ekipmanlarına, bu konuda eğitimli personellerine sahip lojistik firmaları tarafından yapılmalıdır.

ADR VE SRC 5 Nedir?

ADR, uluslararası taşımacılığına ilişkin bir Avrupa sözleşmesidir. Accord Dangereux Routier olarak açılan bu sözleşme, kara yolu ile uluslararası taşımacılıkta güvenliğin arttırılması için düzenlenmiştir. SRC 5 belgesi de ADR belgesi olarak bilinir. Tehlikeli madde sınıfına giren yükleri taşıyan araçlarda bulunması gereken bir belgedir. Ayrıca bu belge kara yolu taşıma yönetmeliğine göre, bütün tehlikeli madde taşımacılığı yapan sürücülerde bulunmak zorundadır. Yani bu belge olmadan hiçbir sürücü tehlikeli madde taşıyamaz.

Patlayıcı Maddeler ve Değerleri

Bir maddenin patlaması için patlama üçgeninin oluşması gerekir. Yanıcı madde olarak yakıtın, oksijen olarak hava ve tutuşturucu olarak ateşlenme kaynaklarının bir araya gelip birbirini tetiklemesi ile birlikte patlama oluşur. Patlayıcı maddelerin taşınması öncesinde maddeler uzmanlar tarafından kontrolden geçer. Bu kontrol iş sağlığı ve güvenliği kapsamındadır. Her maddenin alt ve üst patlama / yanma değerleri vardır. Bunlar alt patlama sınırı yani LEL (Lower Explosion Limit) ile üst patlama sınırı UEL (Upper Explosion Limit) olarak ifade edilir.

Yanıcı maddeler genel olarak, doğalgaz, petrol, evlerde kullanılan tüpler (LPG) sıralanabilir.

Alt Patlama Sınırı – LEL

Alt patlama sınırı, tehlikeli maddelerin bulunduğu ortamda gaz ve havanın karışması için gerekli karışımın en alt düzeyde olmasıdır. Değer bu karışımın altında olursa patlama olmaz.

Üst Patlama Sınırı – UEL

LEL değerinin aksine, tehlikeli maddelerin bulunduğu ortamda gaz ve havanın karışması için gerekli düzeyler üst seviyededir Değer bu karışımın üstündeyse patlama meydana gelebilir.

LEL Değeri Nasıl Hesaplanır?

LEL değeri bilinen maddeler için Le Chatelier hesaplamasından faydalanılır. Çoğu gazın LEL değeri bilinmektedir. Bu hesaplama ile LEL değeri ölçülebilir ve patlamalara karşı önlemler alınabilir.